Stanowisko dokumentacyjne Krasiejów
Stanowisko dokumentacyjne są to ważne miejsca występowania nietypowych formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie, namuliska, wyrobiska powierzchniowe i podziemne.
Na terenie powiatu opolskiego istnieje jedno stanowisko dokumentacyjne chroniące odkrywkę geologiczną w Krasiejowie o pow. 0,2 ha w gminie Ozimek w Krasiejowie. Prowadzone są tu największe w Polsce wykopaliska paleontologiczne. W dwóch dolnych pokładach, w obrębie skał górnego triasu napotkano masowe nagromadzenie dużych fragmentów szkieletów jeziornych i lądowych kręgowców sprzed 230 mln. lat. Wykopaliska zyskały światowy rozgłos dzięki odkryciu, przez zespół profesora Jerzego Dzika, licznych szczątków pradinozaura nazwanego Jaszczurem spod Opola „Silesaurus Opolensis”. Występują tu także szczątki płazów z grupy labiryntodontów i gady z grupy tekodontów. Odkryto także hetterie, ryby, bezkręgowce, i rośliny . Szkielety znalezione w Krasiejowie są zazwyczaj kompletne lub prawie kompletne. Dzięki temu utworzono tu dwa muzea. Jedno w Krasiejowie w dawnej szkole, a drugie na złożu kostnym. To ostatnie prezentuje odsłonięty i nienaruszony przez badaczy pokładu iłu z zachowanymi kośćmi i fragmentami szkieletów. Główna ekspozycja znaleziska znajduje się w Muzeum Ewolucji w Warszawie.
Najciekawszym krasiejowskim znaleziskiem jest szkielet, który należał do praprzodka dinozaurów roślinożernych w Europie SILESAURUSA OPOLENSIS, czyli JASZCZURA SPOD OPOLA. Zwierzę mierzyło ok. 170 cm długości. Poruszało się na czterech kończynach, z czego dwie przednie były nieco dłuższe. Cechy anatomiczne ustawiają Silesaurusa na początku rozgałęzień genealogicznego drzewa dinozaurów. Obfity materiał kostny pradinozaura pozwolił na wykonanie pełnej rekonstrukcji szkieletu, a potem odtworzenie przypuszczalnego wyglądu przeżyciowego. Na uwagę zasługuje również aetozaur. Nagromadzenie i różnorodność materiału kostnego pozwoliły naukowcom postawić tezę, że krasiejowskie szczątki należą do najstarszego przedstawiciela tego gatunku na świecie.
Aetozaury były gadami naczelnymi, które żyły na ladzie i żywiły się roślinami. Mierzyły trzy metry długości, a ich ciało chronił pancerz kostny. Nieproporcjonalnie mała głowa w stosunku do reszty ciała czyniła je nieco śmiesznymi. Znalezisko w Krasiejowie ma dodatkową wartość.
W pokładach skalnych zatrzymał się czas i to pozwoliło to na odtworzenie wodnego i kontynentalnego krajobrazu triasowego.
Teren współczesnego nam Krasiejowa i okolic pokrywały bagna. Całość oblewało jezioro, które obejmowało część niżu polskiego i Niemiec. W jego wodach pływały zielone glony ramienice, drobne skorupiaki małżoraczki i liścionogie, triasowe „kraby” i słodkowodne małże zbudowane z masy perłowej. Ponad nimi żyły ryby ganoidowe o grubych lśniących łuskach i ryby dwudyszne o masywnych szczękach, które były pokarmem dla ponad dwumetrowych gadów metopzaurów i mniejszych fitozaurów. Te bytowały w środowisku wodnym i lądowym. Brzegi triasowego jeziora porastały kilkumetrowe skrzypy, olbrzymie paprocie, sagowce podobne do palm i praprzodek miłorzębu. Pośród nich biegały roślinożerne pra - dinozaury i aetozaury. Te ostatnie, podobnie jak dzisiejsze świnie, ryły w ziemi szukając pożywienia. Największymi wrogami roślinożernych gadów były rauizuchy, drapieżne gady o bardzo silnych szczękach. Zarośla wokół jeziora zamieszkiwały kapitozaury, które można porównać z dzisiejszym krokodylem.
W krasiejowskich złożach spoczywają tysiące, nienaruszonych szkieletów. Przepełnione czaszkami i szkieletami zwierząt, fragmentami roślin krasiejowskie pokłady są największym w Europie materiałem obrazującym triasowy krajobraz naszej planety. Kilka lat temu w kopalni iłów w Krasiejowie znaleziono kości gadów żyjących 230 mln lat temu.
